تصفيه پساب لبني

‌در خيلي از نقاط دنيا صنايع لبني از مهمترين توليد كنندگان فاضلاب در آلوده سازي آب ها تلقي مي گردد.
در صنايع لبني مقادير قابل توجهي آب به عنوان خنك كننده به كار مي رود كه اين آب ها آلوده نيستند و نياز به تصفيه خاصي ندارند. در گذشته مايعاتي نظير كف شير و كف كره جز مواد آلودگي فاضلاب هاي لبني بودند ولي امروزه اين مواد جزو تركيبات ارزشمندي هستند و همراه فاضلاب تخليه و دفع نخواهد شد.
معمولا فاضلاب هاي صنايع لبني محتوي مقادير قابل توجهي مواد آلي است ولي در اكثر موارد مي تواند توام با فاضلاب هاي شهري مورد تصفيه قرار گيرد ولي توصيه كرده اند بهتر است اين عمل بعد از انجام تصفيه مقدماتي بر روي فاضلاب لبني انجام شود.
در كارخانجات توليد مواد لبني تهيه لبنيات و محصولات وابسته شامل موارد زير هستند:
• محل دريافت شير
• بطري نمودن شير
• تهيه پنير
• تهيه خامه
• تهيه شيرخشك
• تهيه بستني
• تهيه شير تغليظ شده

مهمترين فاضلاب هاي توليدي در مراحل تهيه محصولات لبني به قرار زير هستند:
• آب شستشوي مخازن در محل دريافت شير
• آب شستشوي دورسازي محصولات از شيرآلات- لوله ها- ماشين آلات
• آب شستشوي روزانه كليه تاسيسات
• آب شستشوي كف كارگاه ها
• آب شستشوي قطرات شير نشتي از روي ماشين آلات
• لجن خروجي از ته نشيني هاي تصفيه خانه
• شستشوي ذرات كازئين و پنير
• آب شستشوي محل پاره شدن پاكت شير
• آب شستشوي ماشين آلات بعد از روغن كاري
• آب تخليه ديگ هاي بخار
• آب شستشوي رزين هاي تبادل يوني
فاضلاب صنايع لبني تقريبا خنثي يا كمي قليايي هستند. ولي ممكن است به سرعت كمي حالت اسيدي يابند زيرا قند شير مي تواند به اسيد لاكتيك تبديل گردد. لاكتوز موجود در فاضلاب هاي لبني به علت كمبود اكسيژن ممكن است به اسيد لاكتيك تبديل شود كه در اثر پايين آمدن PH كازئين رسوب نمايد.
فاضلاب هاي لبني مقادير ناچيزي مواد معلق دارند و در آن ها ممكن است بوهاي ناشي از اسيد بوتيريك ناشي از متلاشي شدن كازئين نيز موجود باشد.
در فاضلاب صنايع لبني معمولا شير و محصولات لبني ديده شده و 90 درصد BOD آن مربوط به وجود و حضور همين مواد است. ميزان شير موجود در فاضلاب ها بين 0/5 تا 6 درصد شير وارد شده به تاسيسات مي باشد.
BOD و COD در فاضلاب هاي لبني خيلي بالا است. BOD مي تواند بين 2500 تا 4000 ميلي گرم در ليتر تغيير نمايد. مقدار COD اين فاضلاب ها هم عموما 4000ميلي گرم در ليتر است. شير خالص داراي 100000 ميلي گرم در ليتر BOD است.

مهمترين خصوصيات فاضلاب هاي لبني كه در تصفيه آن بايد مورد توجه قرار گيرد عبارتند از:
• تغييرات حجمي و كيفي فاضلاب ها در مدت كار كارخانه ها به صورت روزانه – فصلي
• درجه حرارت فاضلاب ها
• PH
• چربي و روغن-مواد آلي و مواد معلق قابل ته نشيني
• ازت و فسفر
• BOD زياد فاضلاب ها
مهمترين فرآيندهاي تصفيه فاضلاب لبني در موارد زير بررسي مي شود:
• يكنواخت سازي فاضلاب هاي توليدي
• حذف چربي و روغن از فاضلاب
• آشغالگير و ته نشيني
• درجه حرارت فاضلاب
مهمترين روش هاي تصفيه بيولوژيكي فاضلاب هاي لبني عبارتند از:
• لجن فعال متعارف
• لجن فعال به طريقه هوادهي گسترده
• روش هاي لاگوني به صورت هوازي و بي هوازي و هوادهي
• روش SBR
• روش UASB در تعقيب آن لجن فعال
• بستر باكتري
معمولا در يك تصفيه خانه فاضلاب به روش بيولوژيكي علاوه بر آشغالگير – دانه گير – يكنواخت سازي – حوض هاي ته نشيني اوليه – حوض هاي تصفيه بيولوژيكي يا هوادهي – حوض هاي ته نشيني ثانويه – كلرزني فاضلاب تصفيه شده – حوض تغليظ لجن – وسايل بي آب كردن لجن غليظ شده استفاده مي نمايند.